شناسنامه
نام: خانه شریفی‌ها | Sharifi-ha House
نام شهرت یافته: خانه چرخان یا خانه متحرک
معمار: علیرضا تغابنی و دفتر معماری Next
کارفرما: فرشاد شریفی و مژگان زراع
مکان: منطقه دروس، تهران، ایران
زمان ساخت: ۱۳۸۹-۱۳۹۲
تعداد طبقات: ۷ طبقه
مساحت: ۱۴۰۰ مترمربع
هزینه‌ی ساخت: ۹ میلیون دلار
سبک معماری: معماری مدرن
کاربری: مسکونی
نام‌گذاری پروژه
خانه شریفی‌ها به سفارش بهزاد شریفی و مژگان زارع ساخته شده است. ساختمان با الهام از خانه‌های سنتی ایرانی خانه شریفی‌ها نامیده شده است. خواسته‌ی کارفرما یک خانه‌ی متفاوت و لوکس بوده است؛ علیرضا تغابنی معمار این پروژه همراه دفتر معماری خود، Next office، با الهام از خانه‌های ایرانی و مفهوم درون‌گرایی و برون‌گرایی و سبک مدرن فرم متفاوتی را ارائه داده است که خواسته‌ی کارفرما را با خود همراه کرده و همین‌طور جوایز گوناگونی نیز به همراه داشته است. به این خانه لقب خانه چرخان یا متحرک را نیز داده‌اند.
سایت قرارگیری و معرفی کلی بنا
خانه بهزاد شریفی در محله‌ی دروس در شهر تهران واقع شده است؛ محله‌ی دروس یک محله‌ی بااصالت در شهر تهران است که از جنوب به بلوار شهرزاد، از شمال به خیابان دولت یا شهید کلاهدوز، از شرق به خیابان پاسداران و از غرب به قلهک می‌رسد. خانه با ایده انعطاف‌پذیری و با مطالعات اقلیمی تابستان و زمستان در شهر تهران در ۷ طبقه و در ۱۴۰۰ مترمربع طراحی و اجرا و در سال ۲۰۱۳ ساخت خانه تکمیل شده است. پروژه‌های تغابنی به‌سادگی مشهور هستند، خانه شریفی‌ها ساده و در نوع خود پیچیدگی‌هایی نیز دارد.
ساختار کلی ساختمان
المان قابل‌توجه در خانه شریفی‌ها، سه اتاق شبیه به جعبه‌ی چوبی بزرگ است که در نمای ساختمان قرار گرفته و با یک سیستم دوار، متحرک و قابل چرخش می‌باشد و به نما امکان تغییر می‌دهد. ساختمان یک‌خانه‌ی مسکونی برای خانواده شریفی است که طبقات با آسانسور و پله به یکدیگر متصل شده و امکانات رفاهی مثل استخر و سالن ورزشی و… دارد.
سه مکعب چوبی در زمستان حجمی بسته، بدون تراس و پنجره دارند و در تابستان که ۹۰ درجه چرخیده و باز می‌شوند، تراسی عمیق و فضایی شفاف ایجاد می‌کنند. طراحی این مکعب‌ها بهره گرفته شده از تکنولوژی سن‌های چرخان می‌باشد اما پیاده کردن آن در فضای مسکونی مشکلات زیادی به همراه داشت است. در طراحی ساختمان فضاسازی بر نماسازی ارجح بوده و معمار سعی کرده فضاهای متنوع و با کیفیتی خلق کند. بازشو مکعب‌ها به سمت سه درخت کاج موجود در سایت باز شده و آن‌ها را قاب گرفته و دید خوبی ایجاد می‌کنند.
ساختار داخلی
خانه شریفی‌ها پلانی مستطیلی شکل دارد که به بخش‌های ثابت، باز و حرکتی تقسیم می‌شود و هر طبقه کاربری خاص خود را دارد. ۲ طبقه زیرزمین به سالن ورزشی و امکانات تفریحی مثل میز بیلیارد اختصاص داده شده‌اند و با عقب نشستن ساختمان به‌اندازه ۳ متر امکان نورگیری مناسب با صفحات شیشه‌ای برای این فضاها فراهم شده است. طبقه همکف برای پارکینگ، لابی و سرایداری می‌باشد که ورودی مجموعه بوده و افراد را به داخل هدایت می‌کند. طبقات دیگر نیز به فضای نشیمن، فضای کار، اتاق دیدن تلویزیون، اتاق‌خواب‌ها، آشپزخانه، سرویس و حمام و… اختصاص‌داده‌شده است. در طبقه نهایی نیز بام سبز و فضای تفریح و بازی برای کودکان طراحی شده است.
سه اتاق متحرک برای اتاق کار یا مهمان در نظر گرفته شده‌اند. با فشردن یک دکمه ۹۰ درجه به سمت داخل یا خارج چرخش داشته و کیفیت فضایی متفاوتی را به وجود می‌آورند. هنگام حضور خورشید و در فصل گرم باز و در فصل سرد بسته می‌شوند و تداعی‌گر حالت زمستان‌نشین و تابستان‌نشین در خانه‌های سنتی ایرانی هستند. هنگام بازبودن مکعب‌ها فضای خانه بیشتر شده و نور بیشتری وارد و تهویه فضاها بهتر انجام می‌شود. خانه شریفی‌ها در قسمت میانی خود یک وید مرکزی دارد که معمار در نظر داشته مانند یک حیاط مرکزی عمل کند، ارتباط با آسمان را ایجاد کرده و نور را به داخل بکشاند؛ این وید خانه را به دو قسمت تقسیم کرده و برای عبور در طبقات بالاتر روی آن پلی معلق تعبیه شده است.
طراحی داخلی خانه شریفی ها
طراحی خانه شریفی‌ها یک طراحی رادیکال با یک ایده قوی و به سبک مدرن است چرا که انسان امروزی بیش از بیش میل به مدرن شدن دارد. خطوط بلند به‌کاررفته در طراحی داخلی و استفاده از رنگ سفید و گلاسه، مبلمان امروزی بیانگر این امر می‌باشد. وید بزرگ داخلی نور بیشتری را در زمستان وارد خانه کرده و فضای درخشانی ایجاد می‌کند. در فضای باشگاه و استخر نیز تلألؤ آب و حضور مجسمه‌های مرمرین انعکاسی زیبا ایجاد کرده است. فضاهای نشیمن و جمعی به معنای جمع‌شدن‌های خانوادگی در مجاورت وید میانی قرار گرفته‌اند. در اوقاتی که مکعب‌ها باز هستند حتی فضاهای خصوصی مثل حمام هم باز بوده و بیانگر تفکر نو می‌باشد.
مسائل فنی و ساخت
دانش فنی و اجرایی در ساخت این پروژه بسیار حائز اهمیت بوده و طراحی معماری باید توانایی حل مشکلاتی چون ارتباطات، سازه، تعارضات حجمی، هوابندی و انتخاب مناسب تأسیسات مکانیکی را داشته باشد. برای ساخت این خانه سیستم سفارشی در سازه پیاده شده است. مصالح استفاده شده فولاد، میل‌گرد و بتن بوده و بار اصلی ساختمان روی تیرهای اتاق نشیمن می‌باشد.
ساختمان با سیستم BMS هوشمند شده است. سازه متحرک توسط دستگاه‌های CNC آلمانی که کمپانی ساخت استیل و کشتی‌سازی هستند اجرا شده است. مسئله مهم در ساخت جعبه‌های متحرک کنترل هوا و دیتیل ریل اصلی بوده است؛ نرده‌ها به سمت داخل تا شده و لبه جعبه‌ها و کنار پنجره‌ها نیز روی تراس خم شده‌اند تا مشکلی در حرکت و نفوذ نامناسب هوا به وجود نیاید.
طراحی نما
نسبت عرض خانه شریفی‌ها مانند بیشتر خانه‌های تهران عرض کم و باریک می‌باشد و معمار سعی کرده نمای ۲ بعدی را تبدیل به یک حجم سه‌بعدی کرده که قابلیت فضاسازی و استفاده بیشتر از نور روز را فراهم کند و هم چنین دید بیشتری به فضای باز ایجاد کرده است که کیفیت بیشتری به زیستن در این خانه بخشیده است.
ایمنی و تجهیزات
با مطالعات زمین‌شناختی، فونداسیونی اصولی به روش نیلینگ و اسکراژ برای پروژه ایجاد شده و مقاومت بالایی را برای طراحی در نظر گرفته‌اند. برای آسایش افراد از سیستم‌های تجهیزاتی برای گرمایش و سرمایش استفاده کرده‌اند، فن‌کوئل، چیلر و موتورخانه مرکزی و هم چنین ایجاد سیستم اطفا حریق جهت ایمنی ساختمان در نظر گرفته شده است.
هزینه ساخت خانه شریفی ها
کارفرما این ساختمان یک شخص بوده و کاربری خصوصی دارد. هزینه طراحی و ساخت این پروژه با تجهیزات خاص، مصالح درجه یک و مبلمان برند‌های معروف حدود ۹ میلیون دلار بوده است.
جوایز و افتخارات
طراحی این خانه جوایز و افتخارات متعددی را حوزه‌های مختلف از آن خود کرده است. از جمله:
- پروژه برتر توسط مجله معمار در سال ۱۳۹۲
- جایزه بین‌المللی معمار در سال ۱۳۹۲
- جایزه بین‌المللی معمار خاورمیانه در سال ۲۰۱۴
- رسیدن به مرحله نهایی فستیوال جهانی معماری
- پربازدیدترین پروژه در سایت archdaily
نکته نهایی
طراحی خانه شریفی‌ها حاصل مطالعات اقلیمی دقیق و تفکر مدرن طراح می‌باشد. ایده حرکت در نما، نمادی از تغییر احساس افراد بوده و به تعبیر معمار خانه مثل آدم‌ها رفتار می‌کند، در هنگام سرما جمع و در گرما باز می‌شود. سه تراس مستقل خانه بازتابی از جامعه و تعامل با شهر بوده که نیاز عملکردی کارفرما را پاسخ داده است. باز و بسته‌شدن خانه فضایی هیجان‌انگیز ایجاد کرده و به نمادی از خانه‌ی مدرن و اصیل در تهران معروف شده است.
