شناسنامه
نام: موزه ملی شیخ زاید | Zayed National Museum
«به عربی: مَتْحَف زَايِد ٱلْوَطَنِي»
معمار: نورمن فاستر و همکاران | Norman Foster and Partners
کارفرما: شورای شهر ابوظبی
مکان: جزیره سعدیات، ابوظبی، امارات متحده عربی
شروع ساخت: ۲۰۰۷ | افتتاح: 2010
ارتفاع: ۱۱۴ متر | مساحت: ۴۴ هزار مترمربع
سبک معماری: Hi-tech
کاربری: فرهنگی و گردشگری
مشخصات کلی
موزه شیخ زاده «یا به عبارت دقیقتر موزه ملی شیخزاید» اثر یادبود برای شیخ زاید بن سلطان آل نهیان، رئیس و مؤسس امارات متحده عربی میباشد که با هدف فرهنگسازی و جذب توریست و جهت توسعه شهر ابوظبی بنا شده است. قدردانی از شیخ زاید و نمایش دادن مسیر زندگی و تفکر او و تأثیری که بر رونق و رشد امارات داشته از اهداف بنا نهادن این موزه میباشد. در سال ۲۰۰۳، ۱۲ شرکت برتر از ۱۰ کشور مختلف طرحهای خود را برای طراحی این موزه ارائه دادهاند که در نهایت طرح معمار تراز اول، نورمن فاستر برگزیده میشود. در سال ۲۰۱۰ انگلستان از طرح نهایی رونمای کرده و پیمان همکاری میبندد.
در طراحی موزه از پرواز پرندهای به نام شاهین و بالهای آن الهام گرفته شده است که این بنا در دسته معماری بیونیک قرار داده و انتخاب شاهین ارادتی به نماد کشور امارات و علاقه شیخ زاید به شکار و شاهین بوده است. از دید دیگر مردم این بنا را شبیه به بالهای حشرهای میبینند که سر خود را داخل خاک کرده است.
سایت قرارگیری و معرفی کلی بنا
موزه شیخ زاید در جزیره سعدیات ۵۰۰ متری ابوظبی و در کشور امارت متحده عربی واقع شده است. این بنا دید وسیعی به زیباییهای جزیره دارد. مساحت کلی مجموعه حدود ۴۴ هزار مترمربع بوده و ارتفاع آن به ۱۱۴ متر میرسد. موزه به شکل یک جزیره در یک باغ مصنوعی طراحی شده و اطراف آن را آب پوشش میدهد. موزه بر روی یک تپه مصنوعی با ارتفاع ۳۰.۷ متر که توپوگرافی آن برگرفته از توپوگرافی امارات میباشد، بنا شده است و طراحی لندسکیپ به عهده گروه معماری WATG بوده است. هم چنین در برنامه توسعه این منطقه در نزدیکی خلیجفارس به ۷ ناحیه تقسیمبندی شده و ساخت موزه گنگهایم ابوظبی، لوور ابوظبی، مرکز هنرهای نمایشی و موزه دریایی وجود دارد.
موزه در مرکز جزیره بهعنوان یک منطقه فرهنگی و بهعنوان موزه تاریخ و تحولات اقتصادی امارات بنا شده است و نشانگر عشقی است که شیخ زاید به طبیعت داشته و جدول زمانی زندگی او را به نمایش میگذارد. هم چنین فرم ساختاری و شباهت به شاهین باعث شده بخشی را به آموزش و حفاظت از طبیعت اختصاص بدهند و نمایشهای زنده از پرندگان برپا کنند. کاشت درختان و گیاهان مسیری خنک و در سایه برای اتصال به ساحل فراهم کرده است.
ساختار کلی موزه
مجموعه با جدیدترین روشهای طراحی و ساختوساز نوین طراحی و توسط مهندس سازه گروه WSP ساخته میشود. درحالیکه فرمهای امروزی در طراحی آن بهکاررفته به فرمهای سنتی اعراب نیز احترام گذاشته است. موزه از ۵ بال فلزی تشکیل شده که ارتفاع بلندترین بال آن به ۱۲۵ متر میرسد. افراد برای ورود به مجموعه باید از مسیرهای عادی ارتباطی شهری به محوطه باغ دسترسی پیدا کرده و از پل و راهرو باریک عبور کرده و به داخل موزه برسند. فضای VIP نیز دسترسی جداگانه داشته و به حیاط مرکزی مجموعه متصل شده و فرصت لذت بردن از منظره طبیعی و برجهای بادی را فراهم میکند.
نورمن فاستر معتقد است در طراحی سعی کرده دیدگاه شیخ زاید را به طبیعت و به کشور بیان کرده و جریانی را که او در کشور امارات راه انداخته را با طراحی پایدار به نمایش بگذارد. در این موزه به ارزشهای شیخ زاید، حس انساندوستی او، ایمان قوی،حفظ محیطزیست و اعتقاد به آموزش پرداخته شده و سعی شده محلی را برای آشنایی با تغییرات محیطی و تأثیری که بر اقتصاد و جامعه گذاشته از ۲۰۰ سال پیش تاکنون و شکلگیری منابع فراهم کرده و یک ساختمان عمومی و مدنی برای یادگیری و بحث باشد.
ساختار داخلی
مجموعه شیخ زاید فضاهای متنوعی را شامل میشود؛ فروشگاهها، کافهها، سالنهای نمایش، سالنهای غیررسمی برای اجرای شعر و رقص و لابی و فضاهای نیمهباز دیگر که از کیفیت حضور بالایی برخوردار هستند. لابی مرکزی در داخل زمین حفر شده و امکان حضور جمعی و محل گفتوگو را فراهم میکند. موزه از ۵ گالری تشکیل شده است که هرکدام مانند غلافهایی معلق روی لابی قرار گرفته و با بازی نور و سایه حالت درخشانی به خود گرفته و فضا با نور طبیعی روشن میشود.
طراحی داخلی موزه شیخ زاید
علاوه بر تأثیر بصری فرم بنا، در طراحی داخل نیز به سنت با روشهای نوین توجه شده است. در تالارها منسوجات اماراتی به نمایش گذاشته شدهاند و دیوارهای سنگی که از داخل زمین بهصورت یکپارچه بالا آمدهاند محل قرارگیری اشیا میباشند. در تالارهای نمایش با پارچههای سنتی اماراتی فضا را آرایش داده و فضای رستوران نیز به نحوی طراحی شده که یادآور مهماننوازی اعراب باشد. طبق توافقی که با موزه بریتانیا انجام شده این موزه ۵۰۰ گنجینه خود را در اختیار این مجموعه قرار داده و دکتر پیتر مگی مدیریت آن را برعهده میگیرد.
مسائل سازهای و پایداری
موزه شیخ زاید از یک سازه فلزی سبک به حالت آیرودینامیکی که فرمی مجسمه مانند دارد ساخته شده است. ۵ برج حرارتی مانند دودکشهای خورشیدی ساختار اصلی موزه را تشکیل دادهاند که الهام گرفته شده از بادگیرهای ایرانی میباشد و نشانگر مطالعهای است که معمار بهدرستی روی اقلیم انجام داده است. این برجهای حرارتی به خنککردن جریان هوای داخلی کمک کرده و مصرف انرژی را کاهش میدهند؛ هوای خنک در قسمت پایین به سمت داخل لابی از طریق لولههایی هدایت میشود.
دریچههای هوا در بالای برج به شکل بال قرار گرفته و هوای گرم را بیرون کشیده و با استفاده از فشار منفی بر روی پروفیلها جریان هوا را هدایت میکنند. علاوه بر این بالها بهعنوان سایهبان عمل کرده و به خنکسازی محیط کمک میکنند. بالها توسط ستونهایی از جنس بتن پشتیبانی میشوند. قرارگرفتن موزه در داخل زمین نیز علاوه بر مسائل فرمی، توجه به استفاده از ظرفیتهای اقلیمی ابوظبی بوده است. در واقع معمار از معماری انرژی مثبت بهره برده و هزینههای طراحی را کاهش داده است. موزه از پوسته ۲ لایه تشکیل شده است که بخش عمده پوسته در نمای بیرونی قرار گرفته و به ظرفیت بیشتر مجموعه و جریان یافتن هوای تازه کمک کرده و در کاهش مصرف انرژی مؤثر بوده است.
عدم بازگشایی
تأخیر چند سالهی بازگشایی این موزه به عوامل متعددی برمیگردد که مهمترین آن دلایل اقتصادی و کاهش قیمت نفت، حدود نصف قیمت پیشین میباشد. همچنین کشور امارات چند سال در جنگ یمن حضور داشته و مبالغ زیادی را در این جنگ ازدستداده است. علاوهبرآن از سال ۲۰۱۹ و فراگیر شدن کووید ۱۹ ساخت را به تعویق انداخته است. انتظار میرود باتوجهبه رویداد اکسپو در این کشور، این موزه نیز در سال ۲۰۲۲ افتتاح گردد.
نکته نهایی
موزه شیخ زاید تاریخ طبیعی و انسانی امارات و مسیر رشد و رونق آن را به نمایش گذاشته و بیانگر جایگاه کشور امارات در خاورمیانه، جهان و ارتباطات است. جنبه توریستی این منطقه، درآمدزایی آن و گردش سرمایه از نکتههای مثبت این مجموعه برای کشور امارات میباشد. همچنین نمادی از روند توسعه این کشور میباشد که میتواند بر روی جهان تأثیرگذار باشد.
آلبوم عکس موزه ملی شیخ زاید
سوالات متداول در مورد موزه ملی شیخ زاید
موزه ملی شیخ زاید با 114متر در جزیره سعدیات در ابوظبی در امارات متحده عربی واقع شده و در 44هزار مترمربع ساخته شده است.
معمار موزه شیخ زاید نورمن فاستر و همکاران هستند.
موزه ملی شیخ زاید در سال 2010 افتتاح شد
در طراحی موزه از پرواز پرندهای به نام شاهین و بالهای آن الهام گرفته شده است که این بنا در دسته معماری بیونیک قرار داده همچنین در دسته های-تک قرار میگیرد.