شناسنامه
مشخصات کلی ساختمان
نام: برج | 30 St Mary Axe
نام شهرت یافته: برج خیارشور | Gherkin
معمار: نورمن فاستر، Norman Foster و گروه آروپ
کارفرما: دولت انگلستان
پیمانکار: اسکانسکا سوئدی
مکان: منطقه تجاری شهر لندن، انگلستان
زمان ساخت: 2001- 200۳
تعداد طبقات: ۴۰ طبقه (180متر)
هزینه‌ی ساخت: ۱۳۸ میلیون پوند
سبک معماری: Hi-tech – معماری مدرن
کاربری: اداری – تجاری
هزینه ساخت: ۱۸.۲ میلیون پوند
«صفحه برج 30 st mary axe در وبسایت رسمی نورمن فاستر و همکاران»
نام‌گذاری برج
برج 30 st mary axe یا همان برج خیارشور یا برج gherkin که به صورت برج سنت ماری نیز گفته می‌شود، را بر اساس نام منطقه‌ای که در آن واقع شده است نام‌گذاری کرده‌اند. در ابتدا به سبب حضور دفتر مرکزی شرکت سوئیس ری که مؤسسه بیمه بازنشستگی بین‌المللی بوده به برج Swiss Re معروف بوده اما هیچ‌گاه این نام به‌صورت رسمی استفاده نشده است. فرم پروژه و شباهت آن به خیارشور آن را به برج خیارشور معروف کرده و مردم بیشتر آن را به این نام می‌شناسند. برج خیارشور به علت الهام گرفتن از طبیعت در فرم و ساختار و نزدیکی با طبیعت، مارپیچ‌های طبیعی به شکل درخت مخروطی که در تغییرات آب‌وهوایی باز و بسته می‌شود، در دسته معماری بایونیک «بیونیک» قرار میگیرد و ساخت برج با این ساختار و فرم متفاوت جز با بهره‌گیری از معماری پارامتریک و اصول معماری مدرن امکان‌پذیر نبوده است که نورمن فاستر معمار این پروژه به‌خوبی به علم نوین آشنا و مسلط بوده و چنین ساختمان متفاوتی را خلق کرده است.
چرایی تصمیم به ساخت
منطقه قرارگیری برج درگذشته محل سابق ساختمان بالتیک اکسچنج و مقر یک بازار جهانی برای قراردادهای حمل بار بوده است. با انفجار و تخریب ساختمان‌های این منطقه در ۱۰ آپریل ۱۹۹۲، مشاور حقوقی دولت انگلستان در زمینه آثار باستانی تصمیم میگیرد منطقه و ساختمان‌ها را ترمیم و دوباره منطقه را توسعه بدهد اما با آنالیزهای انجام شده تصمیم به ساخت یک برج تازه گرفته می‌شود. ابتدا برج هزاره لندن طراحی و ارائه می‌شود اما به علت عدم تناسب با منطقه و عدم پاسخگویی با نقدهای زیادی همراه شده و از ساخت آن جلوگیری می‌شود.
در ۲۳ آگوست ۲۰۰۰ نخست‌وزیر انگلستان اجازه برنامه‌ریزی برای ساخت برج جدید را صادر و بر نیاز سایت به توسعه تاکید جدی کرده است. نورمن فاستر و گروه آروپ طراحی برج را بر عهده گرفته و باتوجه‌به فرهنگ و اقلیم، محدودیت‌های سایت، توجه به نیازهای جامعه و مردم، عملکرد فضا، بحث زیبایی‌شناسی و توجه به جنبه نمادین بودن این برج آن را ارائه می‌کنند و سال ۲۰۰۱ ساخت این برج شروع می‌شود.
سایت قرارگیری و معرفی کلی بنا
برج خیارشور در منطقه تجاری شهر لندن کشور انگلستان، واقع شده است. برج از سمت شمال از بزرگراه M11 در ۳۲ کیلومتری قابل دید و از سمت غرب از مجسمه جرج سوم در پارک بزرگ ویندزدور دیده می‌شود. ساختمان با بافت قدیمی شهر لندن تناسب نداشته اما به نمادی زیبا برای این شهر تبدیل شده است. این برج اولین برج اکولوژیکی و اولین ساختمان پایدار شهر لندن می‌باشد. برج سنت ماری به توسعه معماری سبز و معماری بیونیک کمک شایانی کرده و الگویی برای پروژه‌های مشابه بوده است.
برج با ۱۸۰ متر ارتفاع و ۴۰ طبقه با مدل منحنیهای پیشرونده و تکنیکهای پارامتریک و مدلسازی کامپیوتری ارائه شده و در سبک معماری Hi-tech قرار میگیرد. طراحی برج تعاملی بین سازه و معماری، علم و هنر و تکنولوژی است. ساخت برج از سال ۲۰۰۱ تا دسامبر ۲۰۰۳ زمان برده و در ماه می سال ۲۰۰۴ برج به طور رسمی افتتاح شده است.
ساختار کلی برج
30 St Mary Axe یک برج پیچ‌خورده است که از ۶ محور استوانه‌ای تشکیل شده است و هر استوانه مانند یک داکت تهویه عمل می‌کند. ساختمان با بالارفتن ارتفاع به سمت رأس آن انحراف پیدا کرده و نما گسترده‌تر می‌شود. ساختار مدور برج این امکان را فراهم کرده است که نسبت به یک بلوک مستطیلی باریک‌تر و ظریف و زیبا به نظر رسیده و فضای کمتری را اشغال کند. پهنای برج از پایین‌به‌بالا عریض شده، در قسمت میانی بیشترین مساحت را داشته، دوباره عرض کاهش پیدا کرده و در انتها به حداقل خود می‌رسد.
فرم طراحی شده ساختمان این امکان راه فراهم کرده که هوای اطراف ساختمان هدایت شده و در سطح پلازا حداقل میزان باد وجود داشته باشد و راحتی را برای عابر پیاده فراهم گردد. طرح مدور ساختمان دید مناسبی را به منظره عمومی به وجود آورده و درختان بالغ و دیوارهایی با سنگ‌های کوتاه مرز سایت را مشخص کرده و محلی را برای نشستن نیز به وجود آورده‌اند.
ساختار داخلی
برج سنت ماری یک پلان با شعاعی دایره‌ای شکل دارد و در قسمت انتهایی به یک تاج مخروطی رسیده که از لحاظ بصری اتصالات به خیابان‌های اطراف را تعریف می‌کند. برج گنجایش ۴۰۰۰ نفر در روز را داشته و تا طبقه ۳۴، ۲۴ آسانسور با سرعت ۱ تا ۶ متر بر ثانیه آماده خدمت‌رسانی می‌باشند. ۲ پلکان عمودی مرمرین با ۱۰۳۷ پله نیز طبقات را به یکدیگر مرتبط می‌کند. از طبقه ۳۴ تا ۴۰ آسانسور‌های دیگری تعبیه شده‌اند که نیرومحرکه آن‌ها از پایین‌به‌بالا می‌باشد. همچنین یک آسانسور مخصوص افراد معلول نیز آماده خدمت‌رسانی می‌باشد.
مساحت کل پروژه ۶۴۵۰۰ مترمربع و مساحت داخلی آن ۴۷۹۵۰ مترمربع است که ۴۱۸۱۰ مترمربع آن به فضای اداری و باقی به فضای خدماتی اختصاص‌یافته است. در طبقه همکف مغازه‌ها، رستوران و کافه در فضای باز قرار گرفته است. طبقات ۳۷ تا ۴۰ برای رستوران و سالن غذاخوری در نظر گرفته شده و خدمت‌رسانی می‌کنند. هر طبقه نسبت به طبقه پایینی خود ۶ درجه دوران داشته و کنار هر طبقه یک آتریوم وجود دارد که به تهویه طبیعی کمک می‌کند.
طراحی داخلی
برج با بهترین مصالح و بالاترین کیفیت ساخته شده است. بالاترین طبقه به‌عنوان آپارتمان به مستأجران و مهمانان خدمت‌رسانی کرده و منظره پانوراما از لندن را برای آن‌ها به نمایش می‌گذارد. در طبقه ۴۰ یک بار مجلل، طبقه ۳۹ رستوران و طبقه ۳۸ اتاق ناهار خصوصی در نظر گرفته شده است. در طبقات پایین‌تر ویدهای عبور نور و بالکن‌های مشرف به نور وجود دارد که ارتباط بصری قدرتمندی را بین طبقات اداری به وجود آورده است و امکانات عمومی دفاتر نیز در این بالکن‌ها ارائه می‌شود. ویدها علاوه بر پیوند بین هر طبقه به‌صورت عمودی، مجموعه‌ای از فضاهای غیررسمی را به‌صورت مارپیچ ایجاد کرده و فضایی طبیعی و اجتماعی پدید آورده‌اند.
طراحی نما
فولاد نقش اصلی را در سازه دارد و در نما نیز ساختار مثلثی شکل را پدید آورده است. ۲۴ هزار مترمربع شیشه و ۵۵ هزار صفحه شیشه مثلثی و الماسی نمای ساختمان را تشکیل داده‌اند. شیشه‌های خاکستری‌رنگ به عدم جذب ناخواسته نور خورشید کمک می‌کنند. وجود شیشه باعث ایجاد دید مناسب شده و فضاهای داخلی از نور روز بهره‌مند می‌شوند. کیفیت فضای داخلی به سبب حضور نور، بالا رفته و به سلامتی افراد نیز کمک می‌کند. در رأس برج نیز یک پوشش لنزی شکل توسط یک شیشه به فرم منحنی وجود دارد.
پایداری و محیط‌زیست
برج سنت ماری ۵۰ درصد انرژی کمتری نسبت به یک ساختمان اداری هم تراز و معتبر مصرف می‌کند و به همین سبب جزو ساختمان‌های سازگار با محیط‌زیست به‌حساب می‌آید. شیشه‌های دوجداره از فضاهای دیگر جدا شده و توانسته‌اند در کاهش مصرف انرژی مؤثر باشند. انتقال تابش خورشید به فضاهای داخلی مصرف روشنایی مصنوعی را تا ۴۰ درصد کاهش داده و همچنین نور خورشید در زمستان به کمک محور‌های استوانه‌ای‌شکل گرمایشی خورشیدی غیرفعال را پدید آورده و به گرمایش ساختمان در فصل زمستان کمک می‌کند. این استوانه‌ها تهویه را فراهم کرده و در فصل تابستان مانند بادگیر عمل کرده و هوای گرم را به خارج هدایت کرده و باعث آسایش برج می‌شوند.
ساختمان از منابع تجدیدپذیر بهره برده و جزو ساختمان‌های بنیادین در مسائل زیست‌محیطی به شمار می‌آید. در هر طبقه دریچه‌هایی وجود دارد که در تنظیم ورود و خروج هوا مؤثر واقع می‌شوند. فضاهای اداری توسط هوای بین شیشه‌ها عایق‌بندی شده‌اند. برای کنترل نور روز نیز از پرده‌های هوشمند کنترل نور خورشید استفاده شده که خیرگی را کم کرده و ورود گرمای بیش از حد را نیز کاهش بدهد.
ایمنی
منتقدان معتقد بودند سیستم تهویه طبیعی که در برج وجود دارد با قوانین ایمنی حریق تضاد داشته و می‌تواند خسارات جانی و مالی زیادی را در صورت بروز حریق پدید آورد چرا که امکان بالارفتن آتش را به‌سرعت فراهم می‌کند. در پی این مسئله طراحان سیستم اطفا حریق پیشرفته‌ای را بر روی ساختمان نصب‌کرده تا از بروز چنین موردی جلوگیری شود.
در سال ۲۰۰۵، یک سال پس از افتتاح برج، پنل شیشه‌ای در نما سقوط کرده و تیم حرفه‌ای سریعاً به بازسازی آن پرداختند و پرداخت هزینه آن به عهده با پیمانکار بوده است. حین بازسازی ۷۴۴ پنل دیگر نیز چک شده تا در آینده آسیبی وارد نکنند. در حین بازسازی ساختمان همچنان به کار خود ادامه داده و از طریق دالانی سرپوشیده و موقت افراد به داخل برج رفت‌وآمد داشته‌اند.
جوایز و افتخارات
طراحی این برج جوایز و افتخارات متعددی را حوزه‌های مختلف از آن خود کرده است. از جمله:
- جایزه Emporis Asyscraper در سال ۲۰۰۳
- جایزه بهترین آسمان‌خراش دنیا در سال ۲۰۰۳ و ۲۰۰۴
- جایزه RIBA استرلینگ در سال ۲۰۰۴
- انتخاب به‌عنوان تحسین‌برانگیزترین ساختمان سبک مدرن جهان توسط مجله معتبر BD World Architecure در دسامبر ۲۰۰۵
هزینه ساخت
۲۲۸.۶ میلیون پوند هزینه ساخت برج خیارشور شده است که ۱۳۸ میلیون آن هزینه ساخت و باقی هزینه خرید زمین بوده است. هزینه نهایی انتقادهای زیادی را با خود همراه کرده است اما باتوجه‌به آورده اقتصادی که برای شهر داشته، از نظر توریستی و تجاری، مقامات شهری را راضی نگه‌داشته است. همچنین هزینه بازسازی و رخداد‌های غیرمنتظره نیز بر هزینه‌های برج افزوده است.
اتفاقات پس از بهره‌برداری
برج در سپتامبر ۲۰۰۶ با قیمت ۶ هزار میلیون پوند به حراج گذاشته شد و شرکت بریتانیا لند، گروه Land Securitis، گروه پرودنتیال، ING و خانواده ابوظبی در این حراج شرکت کردند؛ در نهایت در ۲۱ فوریه ۲۰۰۷ شرکت سرمایه‌گذاری انگلیسی ایوانس راندال برج را خریداری کردند. در فوریه ۲۰۱۰ شبکه ماهواره‌ای اسکای نیوز برنامه جغف راندال را به‌صورت زنده از بخش استودیو برج پخش کردند. در سال ۲۰۱۴ مالکان نتوانستند پرداخت‌های خود را به‌موقع انجام داده و برج به گروه صفرا با مدیریت جوزف صفرا برزیلی با ۷۰۰ میلیون یورو واگذار گردید.
تغییرات ساختمان
با توجه به ساختمان‌های پایداری که در سراسر جهان اضافه می‌شوند و افزایش قانون‌های پایداری، در برج خیارشور در یک آزمایش، صفحات سبز گیاهی خلاقانه را به نمای آن اضافه کرده‌اند که نمای آن را تغییر داده است، این محصول جدید که به نوعی یک دیوار سبز است، به پنل Core Hydraulic Integrated Arbour معروف است.
این پنل سبز با جذب رطوبت هوا و رساندن آن از طریق غشاهای تخصصی خود کار کرده و قادر است آب کافی برای رشد گیاهان تولید کند. از مزایای این پنل‌ها می‌توان به سایه‌اندازی، افزایش نور روز داخلی، عایق حرارتی، کاهش مصرف آب، تولید انرژی برای کل ساختمان، بازیافت مواد، کاهش مواد آلوده در فضاهای داخلی اشاره کرد. این پنل‌ها بر افزایش درآمد اجاره املاک نیز تاثیرگذار بوده‌اند.
نقد
شاتل ورث یکی از معماران همراه نورمن فاستر در طراحی برج بوده است که پس از مدتی دیگر با فاستر کار نکرده است. او پس از ساخت برج را با صراحت به‌نقد کشیده و می‌گوید: ساختمان به این فرم و با شیشه‌هایی این‌چنینی دیگر ازمدافتاده و ما امروزه از سبک‌های متفاوتی برای طراحی ساختمان‌های این‌چنین استفاده می‌کنیم.
نکته نهایی
30 St Mary Axe نقطه عطفی در مرکز مالی اروپا بوده و در خدمات‌رسانی پیشرو عمل می‌کند. این برج با وجود فروشگاه‌ها،کافه‌ها و رستوران‌ها ترکیب تازه‌ای را در زندگی شهری خلق کرده و باعث جنب‌وجوش شده است. علاوه بر مسائل تکنولوژیکی و معماری از لحاظ اجتماعی نیز توانسته بر مکان خود تأثیرگذار باشد. حضور این برج در کتاب‌های نوشته شده توسط نویسندگان معروف و فیلم‌ها و سریال‌های پربازدید جهانی گواهی بر آن است که توانسته به‌خوبی تبدیل به نماد شهر لندن گردیده و یکی از شناخته‌شده‌ترین نمونه‌های معماری معاصر و نقاط دیدنی شهر لندن باشد.
آلبوم عکس برج خیارشور(سنت ماری)
سوالات متداول در مورد برج 30 st mary axe | برج خیارشور
برج 30 st mary axe که به برج خیار شور نیز مشهور است در شهر لندن و در انگلستان توسط معمار معروف، نورمن فاستر بنا شده است.
معمار برج خیارشور Norman Foster است.
برج خیارشور واقع در لندن دارای ۴۰ طبقه و ۱۸۰ متر ارتفاع است.
برج خیارشور به سبب استفاده از منحنیهای پیشرونده و تکنیکهای پارامتریک و مدلسازی کامپیوتری در سبک معماری های-تک قرار میگیرد. همچنین به دلیل الهام از طبیعت در فرم و ساختارو نزدیکی با طبیعت در دسته بیونیک نیز قرار دارد.
